Νευροαναπτυξιακές Διαταραχές
Το θέμα των νευροαναπτυξιακών διαταραχών βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος στις προηγμένες εκπαιδευτικά χώρες. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο και πολυδιάστατο θέμα, το οποίο προσεγγίζεται από ερευνητές διαφόρων επιστημονικών πεδίων. Έχουν πραγματοποιηθεί αναρίθμητες έρευνες για το συγκεκριμένο θέμα και κάθε πρόοδος γεννά νέα ερωτήματα.
Οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετίζονται άμεσα με τα παιδιά, όμως δεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίας, καθώς συνεχίζονται στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ειδική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που συνοδεύουν την κάθε μία ξεχωριστά. Τα προβλήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωπα τα παιδιά με νευροαναπτυξιακές διαταραχές είναι αυξημένα και αφορούν στον γνωστικό και τον κοινωνικο-συναισθηματικό τομέα.
Με την στενή έννοια του όρου, στις νευροαναπτυξιακές διαταραχές περιλαμβάνουμε διαταραχές με έναρξη κατά τη διάρκεια της νηπιακής, παιδικής ή εφηβικής/νεανικής ηλικίας, στις οποίες υπάρχει υποανάπτυξη ή υποχώρηση λειτουργιών, που συνδέονται στενά με τη βιολογική ωρίμανση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Η παρουσία τους στον πληθυσμό υπερβαίνει το 10% και όλο και περισσότερο περιγράφονται με τον όρο «νευροδιαφορετικότητα», ενώ τα άτομα περιγράφονται σαν «νευροαποκλίνοντα». Οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές προκαλούν διαφορετικού βαθμού δυσκολίες στην κοινωνική ένταξη, εκπαίδευση και γενική προσαρμογή σε καταστάσεις. Γι’ αυτό συχνά έχουν περαιτέρω συναισθηματικές και οικονομικές συνέπειες για τις οικογένειες και την κοινωνία γενικότερα.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (διαγνωστικά κριτήρια DSM-5) στις νευροαναπτυξιακές διαταραχές περιλαμβάνονται οι εξής: Νοητική Αναπηρία, Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), διαταραχές επικοινωνίας (ομιλία και λόγος), ειδικές μαθησιακές διαταραχές (ανάγνωση, γραφή ή μαθηματικά), κινητικές διαταραχές (συντονισμού των κινήσεων, τικ ή σύνδρομο Τourette). Αναμφίβολα, στην παραπάνω ομάδα θα υπάρχουν πολλές σημαντικές προσθέσεις τα επόμενα χρόνια. Το σημαντικό είναι ότι όλες αυτές οι καταστάσεις έχουν αρκετούς κοινούς μηχανισμούς και γι’ αυτό τείνουν να συνυπάρχουν. Στην πράξη οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές συνδυάζονται και δεν είναι πολύ σύνηθες ένα άτομο να παρουσιάζει μόνο μία από αυτές.
Επιπλέον, πολλαπλασιάζονται οι έρευνες που δείχνουν ότι τα νευροδιαφορετικά άτομα έχουν πάρα πολύ αυξημένες πιθανότητες σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό να αναπτύξουν ενούρηση, εγκόπριση, διαταραχές προσωπικότητας στην παιδική ηλικία, διαταραχές διατροφής, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, διεμφυλική ταυτότητα φύλου (τρανς), κοινωνική φοβία (και άλλες αγχώδεις διαταραχές), προβλήματα ελέγχου της παρόρμησης (πυρομανία, κλεπτομανία, τριχοτιλλομανία, δερματιλλομανία), διπολική διαταραχή της διάθεσης, μετα-τραυματικό στρες, σύνδρομο χρόνιας κόπωσης/χρόνιου πόνου, ψευδονευρολογικά προβλήματα, διαταραχές διαγωγής, χρήση ουσιών ή αξιόποινες πράξεις, αν αφεθούν χωρίς υποστήριξη/θεραπεία. Γι’ αυτό έρχονται στο επίκεντρο της ψυχιατρικής έρευνας όλο και πιο πολύ.